หาดทรายดำหนึ่งเดียวในสยาม จังหวัดตราดตั้งอยู่เลขที่ 6 หมู่ที่ 1และ 6 บ้านยายม่อม,บ้านกลาง ตำบลแหลมงอบ อำเภอแหลมงอบ จังหวัดตราด เป็นแหล่งท่องเที่ยวชายฝั่งทะเลแห่งใหม่และมีความสำคัญมาก เพราะเป็นหาดทรายดำหนึ่งในสยามอยู่ที่จังหวัดตราด และมี 5 แห่งทั่วโลกอีก 4 แห่ง ได้แก่ Hualien - Taitung ไต้หวัน, Pulau Lang Kaiwi มาเลเซีย, ทางตอนเหนือของแคลิฟอร์เนียและ Waianapanapa Beach ฮาวาย (Maui) ปัจจุบันสถานที่แห่งนี้ได้รับความสนใจจากนักท่องเที่ยวสูงสุด 19,000 คน/เดือน หาดทรายดำเป็นบริเวณที่มีทรายดำ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์โดดเด่น ทรายดำแห่งนี้มีชื่อทางวิชาการว่า ไลโมไนต์ (Limonite) มีสูตรทางเคมีว่า Fe2O33H2O ลักษณะเป็นสีน้ำตาลแดงไปจนถึงสีดำ เป็นแร่ที่ที่เกิดจากการยุบสลายตัวของเศษเหมือง และเปลือกหอย ผสมด้วยควอตซ์หรือซิลิกา (SiO2) หรือเป็นการผุกร่อนของเหล็ก ในทางการแพทย์ไม่มีผลทาง การรักษาโรค เป็นตะกอนทรายดำสะสมตัวอยู่บนพื้นโคลนชายฝั่งทะเลทั้งนอกชายฝั่งออกไป และในเขตพื้นที่ป่าชายเลนเกิดเป็นหาดทรายสีดำที่มีความสวยงาม มีลักษณะทางกายภาพ ชีวภาพที่อุดมสมบูรณ์ ประกอบด้วย พันธุ์ไม้ป่าบก ป่าชายหาดป่าชายเลน รวมทั้งสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ที่มีความสำคัญต่อระบบนิเวศป่าชายเลนอีกทั้งเป็นพื้นที่ทำประมงชายฝั่งพื้นบ้านของชุมชนและเป็นแหล่งท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจที่สำคัญ
แต่เนื่องจากภาคบริการท่องเที่ยวในพื้นที่มีการขยายตัวอย่างรวดเร็วในขณะที่มีการเพิ่มขึ้นของนักท่องเที่ยวอย่างต่อเนื่องแต่การบริหารจัดการแหล่งท่องเที่ยวยังขาดการวางแผนที่เหมาะสมอีกทั้งหาดทรายดำยังได้รับผลกระทบจากขยะที่ล่องลอยมากับสายน้ำบริเวณชายฝั่งทะเล ประกอบกับเศษเปลือกหอย ที่ปนกับทรายดำทำให้ความสวยงามตามธรรมชาติลดลง เกิดผลกระทบต่อชุมชน ไม่เป็นที่ประทับใจแก่ผู้ที่มาศึกษาเรียนรู้และนักท่องเที่ยวและยังมีผลกระทบต่อระบบนิเวศในพื้นที่ดังกล่าวอีกด้วยเดิมศูนย์ท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติหาดทรายดำและป่าชายเลน เป็นสถานที่ที่เป็นประโยชน์สำหรับนักเรียน นักศึกษา นักวิจัย หรือประชาชนทั่วไป ได้เข้ามาศึกษา เรียนรู้และยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์ป่าชายเลน หรือสถานที่พักผ่อนหย่อนใจที่มีความสำคัญของจังหวัดตราด ประกอบกับได้มีหน่วยงานต่าง ๆ ได้ขอใช้สถานที่บริเวณนี้จัดกิจกรรมด้านต่าง ๆ อยู่เป็นประจำ เช่น เข้าค่ายเชิงอนุรักษ์ การศึกษาดูงานด้านป่าชายเลน เป็นต้น ดังนั้นการทำความสะอาดชายหาดและเก็บขยะบริเวณชายหาด รวมทั้งการเพิ่มให้มีเส้นทางศึกษาธรรมชาติหาดทรายดำและป่าชายเลน ป้ายพันธุ์ไม้ป่าชายเลนสองภาษา ม้านั่งพักผ่อนต่าง ๆ จึงเป็นแนวทางหนึ่งในการที่จะพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่โดยเฉพาะการมีส่วนร่วมของชุมชนทั้งในและนอกพื้นที่ ซึ่งจะทำให้เกิดการศึกษาเรียนรู้และการท่องเที่ยวที่มีคุณภาพเป็นประโยชน์ และเกิดความยั่งยืน ศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้และพัฒนาทรัพยากรป่าชายเลนที่ 1 จึงได้จัดทำโครงการ “โครงการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติหาดทรายดำและป่าชายเลน” เพื่ออนุรักษ์ทรัพยากรหาดทรายดำให้เกิดการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืนตลอดไปรวมทั้งเป็น การประชาสัมพันธ์แหล่งท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติหาดทรายดำและป่าชายเลนที่สวยงามและทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ของจังหวัดตราดให้เป็นที่รู้จักต่อไป
จำนวนผู้เข้าเยี่ยมชมและใช้บริการแหล่งท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติหาดทรายดำและป่าชายเลน หาดทรายดำ ปี 2555 จำนวน 20,634 คน
ปี 2556 จำนวน 17,179 คน
ปี 2557 จำนวน 23,803 คน
ปี 2558 จำนวน 62,744 คน
ปี 2559 จำนวน 131,596 คน
ปี 2560 จำนวน 133,160 คน ทั้งนี้มีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง และอนาคตยกระดับแหล่งท่องเที่ยวหาดทรายดำสู่ระดับนานาชาติพร้อมทั้งเป็นเส้นทางป่าชายเลนกินได้ เส้นทางป่าชายเลนเพื่อสุขภาพ และที่สำคัญ เส้นทางป่าชายเลน Low carbon และได้มีการเปิดตัวอย่างเป็นทางการใน วันที 12 สิงหาคม 2558 โดย นายประธาน สุรกิจบวร รองผู้ว่าราชการจังหวัดตราด ร่วมกับหัวหน้าส่วนราชการ และชุมชน โรงเรียน
** มหัศจรรย์หาดทรายดำ เขาเล่าว่า.. ความมหัศจรรย์ของธรรมชาติก่อเกิดเป็นเม็ดทรายดำสนิทเชื่อกันว่ามีสรรพคุณของแร่ธาตุธรรมชาติที่สามารถทำให้ผ่อนคลายสุขภาพได้เพียงแค่ได้นอนหมกตัวอยู่ใต้ผืนทรายสีดำ ก็จะทำให้รู้สึกถึงพลังบำบัด เหมือนได้ทำสปาธรรมชาติ .. แต่ทางธรณีวิทยา ได้นำทรายดำไปตรวจสอบแล้ว พบว่าไม่มีผลทางการแพทย์
จุดเด่น
1. หาดทรายสีดำ 1 เดียวในสยาม มีขนาดกว้าง 300 เมตร ยาว 1500 เมตร เชื่อมโยงกับชุมชนไทยมุสลิมบ้านยายม่อม ชมวิถีชีวิตชาวประมง และพิพิธภัณฑ์ทรายดำของชุมชน โดยมีสปาฮาลาล อาหารฮาลาล ที่จังหวัดตราด
2. พื้นที่ป่าชายเลน เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบในการบริหารจัดการป่าชายเลนโดยการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน เครือข่ายท่องเที่ยวชุมชน โดยเกิดจากความเข้มแข็งของชุมชนร่วมกับภาครัฐ สื่อ ภาคเอกชน อีกทั้งได้เชื่อมโยงกับสิ่งมหัศจรรย์ที่เกิดขึ้นจากระบบนิเวศน์ของธรรมชาติ นั่นคือ หาดทรายดำและมีความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติเป็นอย่างมาก จังหวัดตราดจึงพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวยกระดับเป็นแหล่งท่องเทียวระดับนานาชาติ
3. มีแปลงพืชสมุนไพร มีกระบวนการสอนสาธิต ปฏิบัติ ตั้งแต่การเพาะชำ การปลูก จนถึงกระบวนการนำนวัตกรรมภูมิปัญญาท้องถิ่นป่าชายเลนมาใช้ประโยชน์และเพิ่มมูลค่า รายได้สู่โรงเรียน ชุมชน
4. เป็นแหล่งศึกษา เรียนรู้ และเป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจ เส้นทางสุขภาพ
5. เส้นทางป่าชายเลน Low carbon
6. การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ยกให้หาดทรายดำเป็น 9 แห่งต้องห้ามพลาดในจังหวัดตราด
การบูรณาการร่วมกัน ระหว่าง บ้าน วัด โรงเรียน มัสยิด และภาครัฐ ภาคเอกชน
1. มัคคุเทศก์น้อย หาดทรายดำ โดยเด็กนักเรียนในพื้นที่และอำเภอใกล้เคียง เพื่อส่งเสริมนักเรียนในท้องถิ่นในการใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ เกิดรายได้ เกิดการรักษ์บ้านเกิด ในช่วงวันหยุดและปิดเทอม
2. ตลาดประชารัฐวิถีตราดหาดทรายดำยายม่อม บ้านกลาง
3. สปากะลาหน้าเด้ง โดยชุมชนบ้านยายม่อม
4. สปาทรายดำ
5. มีกิจกรรมบำเพ็ญสาธารณประโยชน์ร่วมกัน ทั้งภาครัฐและภาคเอกชนฅ
นวัตกรรมภูมิปัญญาท้องถิ่นป่าชายเลน
ผลิตภัณฑ์สมุนไพรป่าชายเลน เช่น
ประเภทของกินได้ : ใบโกงกางชุบแป้งทอด น้ำสมุนไพรเหงือกปลาหมอ น้ำชาใบขลู่ เป็นต้น
ประเภทของใช้ : สบู่สมุนไพรต้นเหงือกปลาหมอ โลชั่นทาผิวต้นเหงือกปลาหมอ เป็นต้น
ซึ่งเป็นการผลิตร่วมกันกับชุมชน เช่น ชุมชนผลิตเองก็จะดำเนินการช่วยหาตลาด หรือ ช่วยออกแบบ หรือทางหน่วยงานเป็นผู้ผลิต ก็ให้ชุมชนจัดหาพืชสมุนไพร มาให้เพื่อเป็นการส่งเสริมอาชีพและรายได้ให้กับชุมชน ทั้งนี้ชุมชน ได้นำการสาธิต ไปต่อยอดเพื่อเพิ่มคุณค่าของทรัพยากร และเพิ่มรายได้จากทรัพยากรที่มี
กิจกรรมที่จะดำเนินการในลำดับต่อไป
1. ป้ายชื่อพันธุ์ไม้ พร้อมคิวอาร์โค้ด
2. เสริมสร้างป่าในเมืองหาดทรายดำ ตามนโยบายกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งและจังหวัดตราด
3. ส่งเสริมนวัตกรรมภูมิปัญญาท้องถิ่นป่าชายเลน สู่โรงเรียน ชุมชน และนำไปต่อยอดเพิ่มรายได้ให้แก่ครอบครัว
4. การอนุรักษ์ป่าเลนชุมชนต้นแบบและเป็นเขตอภัยทาน แหล่งอนุบาลสัตว์น้ำหาดทรายดำ
5. การท่องเที่ยวสีเขียว(Green Tourism) และชายหาดปลอดบุหรี่
